کشور عزیزمان با تاریخی غنی دارای گنجینه های فراوانی می باشد. در این مقاله میخواهیم شما را با سه گنجینه معروف ایران که ارزش فراوانی دارند آشنا کنیم.
در سرزمین گسترده و باستانی ایران، میان آثار کشف‌شده، گنجینه‌هایی به چشم می‌خورد که نمایانگر ثروت، قدرت و تاریخچه پرافتخار این سرزمین می‌باشند. این آثار گرانبها به گونه‌ای با دقت و اعتنا به جزئیات ساخته شده‌اند که امروزه حتی با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین ابزارها و فناوری‌ها نیز به سختی می‌توان مشابه برخی از آنها را تولید کرد.
این گنجینه‌ها به حدی ارزشمند هستند که حتی کارشناسان نیز نمی‌توانند به طور دقیق ارزش واقعی آنها را تعیین کنند. بسیاری از این آثار، به عنوان نماد زیبایی و هنر، در موزه‌های بزرگ جهان به نمایش گذاشته شده‌اند.
سه گنجینه معروف ایران
گنجینه‌های جیحون، زیویه و کلماکره به عنوان سه گنج بزرگ ایران، مورد توجه این مقاله قرار دارند.
گنجینه جیحون (آمودریا)
یکی از مشهور ترین سه گنجینه معروف ایران و جهان گنجینه جیحون است. تحقیقات انجام‌شده در زمینه باستان‌شناسی هنوز به پاسخ‌های قاطع درباره محل دقیق کشف این گنجینه نرسیده‌اند.
بر اساس مدارک موجود، این مجموعه ارزشمند از تپه‌ای به نام “تخت قباد” به‌دست آمده است، اما جزئیات دقیق درباره مکان کشف هنوز توضیح دقیقی ندارند. تخت قباد در منطقه باختری یا بلخ قدیم، در کنار ساحل آمودریا یا جیحون، واقع شده‌است.
جیحون به عنوان یکی از رودخانه‌های بسیار آب‌رسان در منطقه آسیای میانه شناخته می‌شود. منبع اصلی این رودخانه در کوهستان‌های پامیر قرار دارد و مسیری طولانی حدود ۱۱۲۶ کیلومتری را از تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان و ترکمنستان عبور میکند. جیحون در گذشته مرزی اسطوری بین ایران و توران بوده است و از آن به عنوان مرز میان این دو سرزمین یاد می‌شود.
گنجینه جیحون حاوی ۱۸۰ نمونه از آثار زرین و نقره‌ای بسیار ارزشمند است و به‌عنوان یکی از مهمترین گنجینه های ایران زمین محسوب می‌شود. برخی از محققان این گنجینه را به دوره ماد و برخی دیگر آن را به دوره هخامنشی نسبت داده‌اند. تاریخ‌بنیادی این گنجینه به سده چهارم و پنجم پیش از میلاد بازمی‌گردد.
محتوای این گنجینه شامل اشیاء گرانبها مانند نیام، پلاک‌های طلا، بازوبند، جام، دستبند، ارابه طلایی، نیم‌تاج، گوشواره، گردنبند و دیگر آثار ارزشمند است. این گنجینه در سال ۱۸۷۰ به وسیلهٔ گنج‌یابان در منطقه آسیای میانه به طور غیرعلمی کشف شد.
چگونگی کشف گنجینه جیحون
در ماه می ۱۸۸۰، کاپیتان بورتون، یک افسر انگلیسی که در افغانستان زندگی می‌کرد، موفق به آزاد کردن یک گروه از مهاجرانی شد که توسط دزدان راه در طول سفر از کابل به پیشاور به اسارت درآمده بودند. این افراد یکی از ارزشمندترین گنجینه های ایران زمین را با خود به همراه داشتند.
کاپیتان بورتون توانست یک بازوبند طلایی از این گنجینه را خریداری کند و بقیه اشیاء ارزشمند این مجموعه را از بازار راولپندی تهیه کند. کانینگهام، رئیس اداره بررسی‌های باستان‌شناسی هند، قسمتی از این مجموعه آثار را جمع‌آوری کرد و مابقی اشیاء توسط شخص ثروتمند و خیرخواه به نام داری نیکوکار خریداری شد.
پس از این، داری نیکوکار آثار جمع‌آوری شده توسط کانینگهام را نیز به مجموعه خود افزود و در نهایت مجموعه آثار را به آگوستوس والستون فرانکز، یک ثروتمند، اهدا کرد. والستون فرانکز همچنین مجموعه آثار کاپیتان بورتون را نیز خریداری کرد. در نهایت، این کلکسیون گرانبها توسط والستون فرانکز به موزه بریتیش در لندن اهدا شد.
فن‌آوری ساخت آثار
این آثار ارزشمند با استفاده از شیوه‌های مختلفی ساخته شده‌اند. برخی از آنها به روش ریخته‌گری ساخته شده‌اند، در حالی که تعدادی دیگر از طریق هنرهای مختلفی مانند قلمزنی، چکش‌کاری و لحیم‌کاری شکل گرفته‌اند.
در ادامه با تعدادی از این آثار آشنا خواهید شد.
ارابه زرین
یکی از آثار دیدنی و برجسته در این گنجینه، ارابه زرینی است که توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این ارابه تصویر چهار اسبی را به خود جلب کرده که آنها را هدایت می‌کنند. این ارابه دارای یک اتاقک در پشت خود است که تصویر خدای مصری بر روی آن ظاهر است.
دو شخصیت در داخل این اتاقک قرار دارند: یکی از آنها در حال نشستن در داخل اتاقک است و دیگری در نقش راننده ارابه. این دو پیکرک با سیم به بدن ارابه متصل شده‌اند و لباس‌هایی معمولی و کلاهی بر سر دارند. اندازه اسب‌ها کوچک بوده و تنها نیمی از پای آنها باقی مانده است. همچنین، پره‌ای از یکی از چرخها نیز ناقص است.
این ارابه با طراحی‌های پیچیده و جزئیات دقیق، نمایانگر هنر و زیبایی است. تصویر اسب‌ها، پیکرک‌ها و اتاقک، همچنین نقش‌های مذهبی موجود بر روی اتاقک، از تخیل و مهارت بالای صنعت‌گران و هنرمندان آن دوره شاهکارهایی را به وجود آورده است. این ارابه از جمله آثاری است که نمادهای مختلف فرهنگی و مذهبی را با هم ترکیب کرده و یکی از نمادهای بارز فرهنگ باستانی ایران را نمایش می‌دهد.
غلاف خنجری
در میان جواهرات و آثار به‌دست آمده از گنجینه جیحون، غلاف خنجری زرینی به چشم می‌خورد که به لحاظ ساختار و تصاویر آن بسیار جذاب و جالب است. این غلاف خنجر بر روی آن تصاویری از دو پادشاه در حال شکار با نیزه و کمان نمایش داده شده است. این تصاویر ترکیبی از عناصر هنر آشوری، سکایی و اورارتویی را به خود جلب کرده‌اند و جزئیات آنها نشان‌دهنده تلفیق هنر و فرهنگ‌های مختلف است.
از این تصاویر مشخص است که تخصص و هنر مادی در ساخت این غلاف خنجر به خوبی نمایان است. تصویر دقیق لباس‌ها و جزئیات حالت پادشاهان نشان از مهارت بالای صنعت‌گران و هنرمندان آن دوره دارد. این تصاویر نه تنها جنبه‌های هنری دارند، بلکه به‌عنوان نمادهای فرهنگی و تاریخی نیز ارزشمند هستند.
این غلاف خنجر نمونه‌ای از ارتباطات فرهنگی و هنری بین ممالک مختلف است و نشان‌دهنده ثروت هنری و تاریخی منطقه در آن دوره می‌باشد. ترکیب عناصر هنری از فرهنگ‌های مختلف بر روی این غلاف، شاهکاری از تلفیق و تنوع هنری و فرهنگی است که در آثار باستانی ایران مشاهده می‌شود.
آثار زینتی
گردنبند با مهره های استوانه ای تو خالی
یکی از آثار این گنجینه های زینتی گردنبند با مهره های استوانه ای تو خالی است که به صورت رشته به یکدیگر متصل شده‌اند. این گردنبند شگفت‌انگیز از نظر ساختاری و ظاهری، یکی از آثار برجسته این مجموعه می‌باشد.
بازوبند شیر دال
یکی دیگر از آثار زینتی گرانبها و بسیار مهم که از گنجینه جیحون به دست آمده، بازوبندی طلایی با نقش شیردال است. این اثر یکی از اهم و برجسته‌ترین آثاری است که از محتویات گنجینه جیحون (آمودریا) به ما رسیده است. این بازوبند دارای همزاد دیگری نیز است که در موزه ویکتوریا و آلبرت نگهداری می‌شود.
در گذشته، بازوبند شیردال با استفاده از سنگ‌های قیمتی مثل جواهرات تزئین می‌شد. اما امروزه، این سنگ‌ها جای خود را به توخالی‌ها و طرح‌های شیپوری روی بدنه بازوبند گرانبهایی که در زمان ساخت موجود بودند، داده‌اند.
این بازوبند با نقش شیردال یکی از نمادهای قدرت و جلال در فرهنگ‌های مختلف است و در آثار هنری و تزئینات باستانی متعددی از مناطق مختلف دنیا به چشم می‌خورد. این بازوبند نه تنها ارزش هنری بلکه معنایی نیز در خود جای دارد و نمایانگر ارتباطات فرهنگی و هنری در طول تاریخ میان اماکن و مردمان مختلف است.
از جمله سایر آثار زینتی در گنجینه جیحون، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. گوشواره ها:
گوشواره‌های مختلفی با تزئینات و نقوش متنوع و با موتیف‌های فرهنگی و هنری مختلف در این گنجینه وجود دارند. این گوشواره‌ها از جمله جواهرات زیبا و ارزشمندی هستند که به زیبایی ظاهری و ارزش هنری بسیار بالایی دست یافته‌اند.
۲. گردنبند ها:
گردنبندهای زینتی با نقوش و طراحی‌های مختلف در این مجموعه وجود دارند. این آثار نه تنها جزئیات زیبا و مهارت‌های صنعتی را نشان می‌دهند، بلکه ممکن است داستان‌ها و مایه‌های اساطیری را نیز با خود به ارمغان آورده باشند.
۳. آویز ها:
آویزهای زینتی با نمادهای مختلف، از جمله نمادهای اساطیری یا نمادهای فرهنگی، در این مجموعه دیده می‌شوند. این آویزها با طراحی‌های خاص و زیبا به تزئینات گنجینه افزوده‌اند.
۶. انگشتر ها:
انگشترهای با طراحی‌ها و نقوش مختلفی که از جمله مایه‌های اساطیری یا نمادهای فرهنگی بوده‌اند، در این گنجینه آورده شده‌اند.
این آثار زینتی نه تنها از لحاظ ظاهری زیبا و با ارزش هستند، بلکه به عنوان نمادهای فرهنگی و تاریخی هم مهمی دارند و به ما درک بهتری از غنای هنر و تمدن باستانی ایران می‌دهند.
سکه:
متاسفانه، اطلاعات دقیق و تعداد دقیق سکه‌ها و جواهرات موجود در گنجینه جیحون به دست نیامده است و تاکنون اطلاعات کاملی در این زمینه ثبت نشده است. از طرفی، به دلیل سیاقت تاریخی و شرایط مختلف ممکن است برخی از آثار گم شده یا به دلایل مختلف از دست رفته باشند.
برای دیدن گنجینه جیحون به کجا برویم؟
بسیار سپاس‌گذارم که اطلاعات جالب و ارزشمندی را با ما به اشتراک گذاشتید. واقعاً اطلاعاتی که ارائه دادید، محتوای مهمی درباره بریتیش میوزیوم و آثار باستانی ایران در این مکان را شامل می‌شود.
موزه بریتیش به عنوان یکی از پرطرفدارترین و بزرگترین موزه‌های جهان شناخته شده است و دارای تاریخچه‌ای طولانی و منحصر به فرد در نگهداری و به نمایش گذاری آثار باستانی از مختلف مناطق جهان است. همچنین، اشتمال بر آثار باستانی ایران از جمله منشور حقوق بشر کوروش، نمایانگر اهمیت فرهنگ و تاریخ باستانی ایران در صحنه جهانی است.
در مورد منشور حقوق بشر کوروش، این آثار بیش از هر چیز نشان‌دهنده تاثیرگذاری تمدن‌های باستانی ایران بر تاریخ و فرهنگ جهان است. این تجربه‌ای که بازدید از بریتیش میوزیوم و مشاهده آثار باستانی ایرانی در آن را فراهم می‌آورد، برای علاقمندان به تاریخ و هنر بسیار جذاب و منحصر به فرد خواهد بود.
گنجینه کلماکره (ششمین گنج بزرگ دنیا)
گنجینه کلماکره یکی از معروف‌ترین گنجینه های ایران زمین و همچینین یکی از وارث‌های فرهنگی و تاریخی ایران است که از غاری در لرستان کشف شده و شامل آثار باستانی گرانبهایی است. این غار و گنجینه متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی ایران، از جمله دوره‌های پیش‌اسلامی و اسلامی، همچنین پیشینه‌های انسانی از زمان‌های قدیمی‌تر، را در خود جای داده است.
گنجینه کلماکره مشتمل بر انواع آثاری از جمله ظروف سفالی، جعبه‌های چوبی تزئین شده، زرافشان‌ها، جواهرات و زیورآلات، سلاح‌ها، تخته‌های سنگی با نقوش و … می‌باشد. این آثار نه تنها از لحاظ هنری و تاریخی اهمیت دارند، بلکه نشان‌دهنده زندگی و فرهنگ مردمان قدیمی ایران در مناطق مختلف است.
از آنجایی که گنجینه کلماکره دارای اهمیت فرهنگی و تاریخی بالایی است، نگهداری و به نمایش گذاری مناسب آثار آن بسیار مهم است. این گنجینه در موزه‌های برجسته ایران مانند موزه ملی ایران و موزه پارسه‌تن در تهران به نمایش گذاشته شده‌اند تا علاقمندان به فرهنگ و تاریخ باستانی ایران این آثار با ارزش را ببینند و بررسی کنند.
چگونگی کشف غار کلماکره
از توضیحات دقیق و ارزشمندتان درباره غار کلماکره و تاریخچه کشف این مخزن باستانی سپاسگزارم. اطلاعاتی که ارائه داده‌اید، نشان‌دهنده اهمیت و شگفتی‌های مرتبط با این گنجینه باستانی در لرستان است. تاریخ کشف و ماجرایی که به این مخزن مهم انجامیده، نمایانگر ارزش تاریخی و جذابیت آن است.
غار کلماکره به عنوان یکی از غارهای معروف و مهم ایران به میراث فرهنگی و تاریخی این کشور افتخار می‌آورد. نگهداری و حفاظت از این نوع از آثار باستانی بسیار مهم است تا ارزش‌های تاریخی و فرهنگی ایران به نسل‌های آینده منتقل شوند و به همه علاقه‌مندان به تاریخ و هنر فراهم آید.
ورود دولت به ماجرای کلماکره
دو روایتی که ارائه دادید، موجب نمایش دو زاویه‌ی مختلف از چگونگی آگاهی دولت از غار کلماکره و تأثیرات آن بر جامعه می‌شود. این دو دیدگاه می‌توانند تأثیرات مختلفی را در این رویداد تاریخی نمایان کنند. به عنوان مثال:
در روایت اول، ظاهراً افراد محلی از غار کلماکره آگاهی پیدا کرده‌اند و آثار باستانی را تقسیم کرده‌اند، که به وجود تنش‌ها و حتی وقوع جرم و جنایت منجر می‌شود. وقوع این رویداد منجر به تداوم آثار در جهت‌های مختلف می‌شود و در نهایت نیاز به مداخله‌ی ارگان‌های امنیتی و دولتی دارد.
در روایت دوم، غار کلماکره به عنوان محلی که به شبکه قاچاق عتیقه متصل است، نمایان می‌شود. این روایت نشان می‌دهد که تعدادی از آثار باستانی توسط یک شبکه بین‌المللی به خارج از کشور قاچاق می‌شوند و اثرات منفی این قاچاق بر کشور و جامعه ایران می‌باشد.
هر دو دیدگاه نشان می‌دهند که رویدادهای تاریخی می‌توانند علاوه بر ارزش فرهنگی و تاریخی، تأثیرات اجتماعی و سیاسی متنوعی را بر جامعه داشته باشند. این نمونه‌ها به خوبی نشان می‌دهند که تحلیل دقیق و مطالعه عمیق تاریخ و وقایع می‌تواند به درک بهتر از ریشه‌ها و تأثیرات این نوع رویدادها کمک کند.
آغاز کاوشهای علمی
غار کلماکره به عنوان یک معجون از رازها و اسرار باستانی در طول زمان باقی مانده است که این گنجینه را در لیست سه گنجینه معروف ایران بخصوص میکند. نه تنها کشف این غار مهم بوده، بلکه تحقیقات و کاوشهای بعدی نیز برای بررسی اثرات زمان و تلاش‌های غیر علمی روی این میراث فرهنگی انجام شده‌اند.
همچنین تاثیرات منفی افراد غیرمجازی که به دنبال جواهرات و ثروت‌های باستانی هستند، چگونه می‌توانند بر تاریخ و میراث یک منطقه تأثیر گذاشته و اطلاعات مهمی را از دست بدهند.
از طرف دیگر، ماندگاری اسرار و ابهامات اطراف غار کلماکره نیز تأکید میکند که هنوز تحقیقات بیشتر و دقیق‌تر در مورد این غار باستانی و مخزن ارزشمند آثار آن ادامه دارد و شاید با تلاش‌های جدید ماجرای پنهان‌شده پیدا شود.
کشفیات غار کلماکره
آثار باستانی کلماکره در مقیاس جهانی شناخته شده و مورد توجه قرار گرفته‌اند. اینکه آثار از غار کلماکره در نمایش‌های مختلف جهانی به نمایش درآمده باعث شده که این میراث باستانی بیشترین تأثیر را بر جامعه جهانی داشته باشد و جلب توجه علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران باشد.
منشورهایی مانند کتاب “گنجینه کوهها و هنر مادها” که توسط تاجر عتیقه نوشته شده است، نقش مهمی در افزایش آگاهی عموم از این آثار باستانی دارند. این گونه تلاش‌ها باعث می‌شوند تا اطلاعات بیشتری درباره تاریخ، فرهنگ و هنر ایران باقی بماند و به نمایش درآید.
بازگویی این داستان و اطلاعات مرتبط با آثار باستانی نه تنها اطلاعات تاریخی را تقویت میکند، بلکه به فهم بهتر ارتباطات فرهنگی جهانی و اهمیت حفظ میراث فرهنگی برای نسل‌های آینده نیز کمک میکند.
قدمت گنجینه کلماکره
گمانه‌زنی‌ها و نظریات مختلفی درباره منشأ، تاریخ و محل نگهداری گنجینه‌های باستانی وجود دارند و این امر معمولی است در مورد آثار باستانی که معمولاً اطلاعات دقیق و کامل در دسترس نیستند. اینگونه گمانه‌زنی‌ها می‌توانند جذابیت تاریخی و معرفتی را بیشتر کنند اما باید با احتیاط و توجه به شواهد و مدارک معتبر انجام شوند.
رسول بشاش کنزق به عنوان یک پژوهشگر بررسی‌های مهمی انجام داده و اطلاعات جالبی را درباره این گنجینه‌ها و شواهد مرتبط با آنها ارائه کرده است. این اطلاعات می‌توانند مواد مناسبی برای تحقیقات و بررسی‌های بیشتر باشند و درک بهتری از تاریخ و فرهنگ باستانی ایران را ارتقاء دهند.
در نهایت، اهمیت این نوع پژوهش‌ها این است که باعث تشویق به تحقیقات بیشتر در زمینه تاریخ، باستان‌شناسی و معرفت از فرهنگ‌های گذشته می‌شوند و به جامعه کمک می‌کنند تا بخشی از ابهامات تاریخی را حل کرده و به نزدیکی به حقایق واقعی برسد.
مشخصات غار کلماکره
غار کلماکره دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که اهمیت و بزرگی این مکان و گنجینه‌های باستانی که در آن کشف شده را نشان می‌دهند. این غار دارای یک دهانه است که طول آن ۲۷۰ متر و عرض آن بین ۸۰ تا ۲۰ سانتیمتر متغیر است. ارتفاع غار نیز بین ۱ تا ۱۷ متر و وسعتی در حدود ۴۳۰۰ مترمربع دارد. در تا فاصله ده متری از ورودی غار، نور طبیعی وجود دارد و از آن به بعد نیاز به استفاده از چراغ قوه دارید.
برخی از روایت‌ها تاکید دارند که در گذشته‌های دور، چهار نگهبان مسئول حفاظت از این گنجینه بودند. همچنین در بخشی از این غار، اتاقک‌هایی با چهار گوش و دیوارهایی از قلوه سنگ و ملات گل، رس و کاه وجود دارد که به احتمال زیاد محلی برای اسکان نگهبانان بوده است.
آثار زیادی در این غار کشف شده است که شامل اسکلت‌های انسان، بزکوهی، دندان اسب و فک حیوانی گوشتخوار می‌شوند. گزارش‌های موجود نشان می‌دهد که حدود ۱۰ تا ۱۵ گور در کف غار پیدا شده‌اند و احتمالاً به پنهان‌کنندگان گنج تعلق داشته‌اند.
تالارهای مختلفی در این غار وجود دارند، اما بزرگترین بخش این غار تالار سوم است که احتمالاً گنجینه در آن قرار داشته است. ویژگی‌هایی مانند چکیده‌ها و چکنده‌ها، حوضچه‌های آب، حفره‌ها و دهلیزها به این غار اسرارآمیز جذابیت ویژه‌ای می‌بخشند.
غار کلماکره به شماره ۱۳۱۱۹ در فهرست آثار ملی در سال ۸۴ ثبت شده است. این ثبت نشان از اهمیت و ارزش تاریخی و فرهنگی این مکان و آثار باستانی در آن دارد.
نگاهی به تعدادی از آثار غار کلماکره
اشیاء کشف شده در گنجینه کلماکره بسیار متنوع و ارزشمند هستند. این آثار شامل موارد زیر می‌شوند:
۱. تکوک های نفیس:
این تکوک‌ها اغلب از مواد گرانبها مانند طلا و نقره ساخته شده‌اند و زیورهایی با تزئینات مختلف و جزئیات دقیق را نمایش می‌دهند.
۲. پیکر های متعدد:
پیکره‌های سه‌بعدی از انسان‌ها و حیوانات با جزئیات بسیار دقیق از زندگی و هنر مادی آن دوره‌ها را به تصویر می‌کشند.
۳. بشقاب ها:
بشقاب‌های زیبا و تزئین شده با ترکیبات مختلف هنری به عنوان بخشی از این گنجینه آمده‌اند.
۴. نقاب های طلایی:
به نظر می‌رسد که این صورتک‌های زرین که از غار کلماکره کشف شده‌اند، نمایانگر یک جنبه مهم و جذاب از هنر و فرهنگ دوره‌های باستانی ایران باشند. این صورتک‌ها می‌توانند مفهوم‌های مختلفی را نمایش دهند و تفسیرهای متعددی دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنم:
۱. صورتک ها بر روی مجسمه های چوبی:
برخی از باستان‌شناسان معتقدند که این صورتک‌ها بر روی مجسمه‌های چوبی نصب می‌شده‌اند. این تفسیر نشان‌دهنده استفاده از این صورتک‌ها به عنوان زینت یا تزئینات بر روی مجسمه‌ها باشد که احتمالاً در مراسم‌ها یا جشن‌های مختلف به کار می‌رفته‌اند.
۲. ارتباط با آیین مهر:
برخی دیگر این صورتک‌ها را مرتبط با آیین مهر دانسته و معتقدند که نقاب‌ها و صورتک‌ها در آیین‌ها و مراسم مهری مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. این مفهوم احتمالاً به تمثیل مهریت و روحانیت در این مراسم‌ها مرتبط است.
۳. ارتباط با آیین بالماسکه در اروپا:
تفسیر دیگری که مطرح شده است، ارتباط این صورتک‌ها با آیین بالماسکه در اروپا است. برخی معتقدند که مفهوم نقاب‌ها و ماسک‌ها در این آیین از آیین‌های مهری ایرانی الهام گرفته است.
۵.بخش های جدا شده از حیوانات:
این بخش‌ها می‌تواند شامل اجزاء از حیوانات مانند پوست‌ها، دندان‌ها و فک حیوانات باشد که ممکن است به عنوان جزء از زیور یا تزئینات استفاده شده باشند.
۳. مجسمه و ظروفی به شکل جانوران اساطیری:
ظروفی که به شکل جانوران اساطیری ساخته شده‌اند، نه تنها نمایانگر برجستگی هنر و صنایع دستی در آن دوره‌ها هستند، بلکه همچنین نشانگر نقش اساطیر و داستان‌های فرهنگی در زندگی و هنر مردمان باستانی ایران می‌باشند.
ظروف نقره‌ای با تصاویر پیکره‌های شیر و غزال یا عقاب با بالهای گشوده نشان از توانایی بالا و دقت فنی فلزکاران آن دوران دارد. این اشیاء نه تنها به عنوان ظروف کاربردی، بلکه به عنوان آثار هنری با ارزش نمایشی نیز درخشانی داشته‌اند.
ویژگی‌های مختلف این اشیاء، از جمله نقوش طلایی روی صورت انسان و حیوان در ظرف مجسمه قهرمان، دستبندهای نقره مارپیچ با تصاویر شیر و مرغابی، پلاک‌های نقره با طرح‌های شیر و گل لوتوس، نشان‌دهنده نیاز و علاقه مردم به زیبایی‌شناسی و تزئینات هنری در اشیاء روزمره و مجسمه‌های زینتی است.
همچنین، تعبیرهای مختلفی که برای این اشیاء ارائه شده، نشان از چگونگی نفوذ اساطیر، باورها و ارزش‌های فرهنگی در هنر و زندگی اجتماعی آن دوران دارد.
به طور کلی، این گنجینه اشیاء یک دستاورد بزرگ در حفظ و نمایش هنر و فرهنگ باستانی ایران است که تا به امروز در موزه‌ها و نمایشگاه‌ها به عنوان یک ارث باستانی مورد احترام قرار گرفته است.
برای دیدن آثار کلماکره به کجا برویم؟
حضور این اشیاء در موزه‌های معروف مثل موزه متروپولیتن نیویورک، موزه لوور پاریس و موزه بریتانیا لندن، نشان از اهمیت و تاثیرگذاری این آثار در حوزه هنر و تاریخ جهان است.
علاوه بر این، وجود بخش‌های قابل توجهی از این آثار در موزه‌های ایرانی نیز مهم و حائز اهمیت است. موزه ایران باستان و موزه فلک الافلاک خرم آباد به عنوان موزه‌های محلی در ایران، توانسته‌اند بخشی از این ارث فرهنگی ایرانی را به نمایش بگذارند و به مخاطبان داخلی نیز فرصت مشاهده و یادگیری از این آثار را فراهم کنند.
به این ترتیب، این گنجینه با کشف و نگهداری اشیاء باستانی خود در موزه‌ها و نمایشگاه‌های معتبر به عنوان یک پل ارتباطی بین فرهنگ‌ها و تاریخ‌ها، نقش مهمی در حفظ و انتقال تاریخ و هنر ایران به نسل‌های آینده ایفا میکند.
گنجینه زیویه
قلعه زیویه به عنوان سومین مورد از گنجینه‌هایی که در این مقاله معرفی شده، اهمیت تاریخی و فرهنگی خود را دارد. این قلعه با معماری منحصر به فرد و تاریخچه‌ای که به دوره‌های باستانی اشاره دارد، یکی از مقاصد تاریخی و گردشگری مهم در منطقه کردستان و ایران به حساب می‌آید.
ساختارهای مختلف قلعه زیویه از جمله اتاق‌ها، تالارهای ستوندار، حیاط باستانی، انبارها و پلکان‌های سنگی نشانگر چگونگی ساخت و تنظیم این قلعه بر اساس نیازها و وظایف مختلف در طول زمان است. با توجه به زمان ساخت و اهمیت تاریخی آن، قلعه زیویه می‌تواند به عنوان یک شاهکار از معماری باستانی در ایران مطرح گردد.
از آنجا که این قلعه در گذشته به عنوان محلی برای نگهداری گنجینه‌ها و اشیاء ارزشمند مورد استفاده قرار می‌گرفته است، امکان دارد که اثرهای فرهنگی و هنری در این قلعه وجود داشته باشد که مورد مطالعه و تحقیق قرار می‌گیرد. به همین دلیل، بررسی این مقام تاریخی و معماری می‌تواند به درک عمیق‌تری از فرهنگ و تاریخ ایران باستان کمک کند.
چگونگی کشف گنجینه زیویه
کشف گنجینه زیویه که از خاص ترین گنجینه های ایران زمین است نیز داستانی پر از ابهامات و رموز مشابه داستان گنج کلماکره دارد. این نوع اتفاقات و داستان‌های مشابه در تاریخ ایران به نحوه‌ای باورناپذیر نمایش داده می‌شوند که در بسیاری از موارد می‌توانند از اصلی‌ترین موارد تاجرت و ابهامات در مورد نگهداری و انتقال اشیاء ارزشمند باشند.
روایت‌های مختلف در مورد کشف گنجینه زیویه و تقسیم اثار آن در میان مردم، مانند داستان کلماکره، منجر به ایجاد تردیدها و تفسیرهای متعددی شده است. این داستان‌ها می‌توانند از جمله وسایلی برای پنهان کردن فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق اشیاء باشند، که در متن داستان به صورت مستقیم یا غیرمستقیم اشاره شده است.
با ورود دولت به ماجرا و دخالت ادارات مرتبط مانند اداره باستان‌شناسی، تلاش‌ها برای جمع‌آوری و حفظ اثار ارزشمندی که به عنوان گنجینه زیویه شناخته می‌شوند، صورت گرفت. این تلاش‌ها به منظور حفظ تاریخ و فرهنگ ملی، جلوگیری از قاچاق اشیاء باستانی و بازگرداندن اثار به موزه‌ها و مؤسسات مختلف جهان می‌باشند.
آشنایی با تعدادی از اشیاء گنجینه زیویه
بخش قابل توجهی از گنجینه زیویه از درون تابوتی به شکل وان کشف شد و تعداد زیادی از آثار نیز در طی حفاری‌های علمی در این محوطه باستانی به‌دست آمد.
ریتونهای سفالین
ریتونها به عنوان یک نوع اشیاء آنتیک با تزئینات و طراحی‌های مختلف در اثر کارهای هنری باارزشی که توسط سازندگان آنها انجام شده، بسیار جذابیت دارند. این اشیاء معمولاً از مواد مختلفی مانند سفال، فلز، سنگ یا شیشه ساخته شده‌اند و نمایانگر هنر و مهارت سازندگان زمان خود هستند.
تقسیم‌بندی ریتونها به سه دسته که شما اشاره کردید (ریتونهای با شکل سر حیوان، ریتونهای شبیه مرغابی و ریتونهای با شکل جام) نشان از تنوع و تفاوت‌هایی دارد که در این اشیاء وجود دارد. این تنوع طراحی و شکل‌دهی به ریتونها، نشان از پیچیدگی هنری و خلاقیت سازندگان آنهاست.
همچنین، از لحاظ تاریخی و فرهنگی، ریتونها می‌توانند ما را به دوره‌ها و تمدن‌های گذشته ببرند و اطلاعات مهمی از آن دوران‌ها را منعکس کنند. به عنوان مثال، نحوه طراحی و تزئینات ریتونها ممکن است نشان‌دهنده اهمیت حیوانات در فرهنگ و معتقدات آن دوره باشد.
بازنمایی ریتونها در موزه‌ها و مجموعه‌های هنری، به ما اجازه می‌دهد که از نزدیک با هنر و فرهنگ گذشته آشنا شویم و به غنای هنری و تاریخی آن دسترسی داشته باشیم.
ظروف لعابدار
ظروف لعابدار با طراحی‌های زیبا و تزئیناتی که در منطقه زیویه کشف شده‌اند، نشان از دستاوردهای هنری و فنی انسان‌های گذشته دارند. تزئینات و طرح‌های این ظروف نمایانگر سلیقه‌ها، معتقدات و مهارت‌های هنری سازندگان آنهاست.
ظرفی که به شکل دو عدد گاو در مقابل گل لوتوس سیزده پر زانو زده شده است، از جمله نمونه‌های منحصربه‌فردی از این ظروف لعابدار است. این تصویر ممکن است نمایانگر داستان‌ها، افسانه‌ها یا مفاهیم مذهبی یا فرهنگی مرتبط با آن زمان باشد. نیز به عنوان مثالی از همبستگی فرهنگی و هنری در این منطقه، اشاره به ظروف دوره آشوری می‌شود که تأثیر و تاثر فرهنگ‌های مختلف بر همدیگر را نمایش می‌دهد.
این نوع اشیاء با توجه به تزئینات و طرح‌هایشان می‌توانند به ما اطلاعاتی ارائه دهند درباره زندگی، معتقدات، آیین‌ها و تمدن‌های مردمان سرزمین‌های گذشته و همچنین تبادل‌های فرهنگی میان مردمان این مناطق را نشان دهند.
ظرفی به شکل چکمه
ظرفی که به شکل پای انسان ساخته شده و احتمالاً در دسته ریتونها قرار می‌گیرد، نشان از خلاقیت و تنوع در طراحی و ساخت اشیاء هنری و فرهنگی دارد. این نوع تصاویر و تزئینات می‌توانند نمایانگر نمادها، مفاهیم مذهبی، رمزها یا حتی شکل‌های طبیعی مرتبط با زندگی و معتقدات انسان‌های آن دوران باشند.
احتمالاً این ظرف با تشابه شکل با پای انسان توسط صناعان هنری آن زمان ساخته شده و ممکن است در مراسم‌ها، آیین‌ها یا مخصوصاً مراسم جشنی یا مذهبی استفاده می‌شده باشد. به عنوان مثال، می‌تواند به عنوان نمادی از آرامش، قدرت، یا حتی نمایانگر نقش مهم پا در حرکت و تحولات زندگی انسان باشد.
این نوع اشیاء هنری، به ما اطلاعات ارزشمندی درباره معانی فرهنگی، مذهبی و اجتماعی مردم زمان خود و نحوه تداوم و تجدید نظر در این مفاهیم در طول تاریخ ارائه می‌دهند.
اشیاء و زیور آلات زرین
آثار زرین کشف شده از زیویه به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱. تندیس های زرین:
این دسته شامل تندیس‌ها و مجسمه‌های زرین است که از طراحی‌های مختلفی برخوردارند. به عنوان مثال، تندیس بز کوهی با شاخه‌های در هم تنیده یا سر مجسمه‌ای به شکل عقاب با قسمت‌هایی از بدن و پنجه.
۲. لوازم زینتی زنانه:
این دسته شامل انواع زیورآلات زرین مخصوص زنان است. این زیورآلات شامل دستبندها، پولک‌های حلقه‌ای، بازوبندها، پیشانی‌بندها و سایر آثار مشابه می‌شوند. به عنوان مثال، دست‌پوشی زرین که با زنجیره‌های باریک بر روی دست کشیده می‌شود و دور مچ دست چفت و بست می‌شود.
بازوبند زرین با شیرهای کوچک در دو سر و ساختار متحرک که به شکل توصیف شده قابل جدا شدن است، از جمله آثار ممتازی است که از زینت‌های زیویه به‌دست آمده است. این آثار نه تنها ارزش هنری دارند بلکه نشان‌دهنده تراکم و تنوع دانش و تخصص هنرمندان آن دوره در زمینه زرگری و جواهرسازی است.
در موزه متروپولیتن نیویورک نیز این نوع بازوبند با شیرهای کوچک به نمایش درآمده است که این موزه به عنوان یکی از بزرگترین و معتبرترین موزه‌های هنر جهان شناخته می‌شود و آثار متعددی از اقصی نقاط دنیا در آن به نمایش گذاشته می‌شود. این امر نشان از اهمیت و ارزش بالای این آثار تاریخی و هنری در مقیاس جهانی است.
۳. ظروف و اشیا متفرقه زرین:
این دسته شامل اشیاء متنوعی از جمله پلاک‌های زرین است که غالباً به شکل نقش‌های حیوانات از جمله شیر، گوزن و بز در حال استراحت و نشسته طراحی شده‌اند. همچنین، اشیاء دیگری مانند ورقه‌های زرین که به عنوان زینت کمربند مورد استفاده قرار می‌گرفته و به کمربند چرمی دوخته می‌شده است، نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
۵. پلاک های زرین:
آثار زینتی از جنس زرین که شامل پلاک‌ها با تصویر شیر، گوزن و بز در حال استراحت و نشستن هستند، نشان از تنوع و توانایی هنرمندان زمان خود در تزئین و ایجاد زیورآلات دارد. ورقه‌ای زرین که به عنوان زینتی برای کمربند استفاده می‌شده و به کمربند چرمی دوخته می‌شده است، نیز نشان از خلاقیت در استفاده از مواد مختلف در طراحی زیورآلات دارد.
این آثار همچنین نشان‌دهنده اهمیت زیبایی‌شناسی و هنر در جامعه‌های باستانی است و نقش مهمی در نمایان کردن سلیقه و ارزش‌های هنری و فرهنگی آن دوره دارند. توجه به جزئیات و دقت در ساخت این آثار نشان‌دهنده اهمیتی است که به هنر داده می‌شده و به نوعی آینه‌ای از تمایلات و سلیقه هنرمندان و مردمان آن دوره به ما ارائه می‌دهد.
آثار سیمین
از این گنجینه، آثار سیمین بسیاری نیز به دست آمده است که بیشتر آنها به ساز و برگ اسب تعلق دارند و نمایانگر عشق و علاقه سازندگان به اسب و سوارکاری است. این آثار نشان از اهمیت فرهنگ سوارکاری و توجه به اسب در جامعه و هنر آن دوران دارند.
یکی از آثار جالب و بزرگ این گنجینه، بشقابی است که وزن آن حدود یک کیلوگرم است. این ظرف با طراحی‌های بسیار جذاب و منحصر به فرد تزئین شده است. در مرکز ظرف، یک گل با شانزده پر قرار دارد که اطراف آن نقش‌های عقاب، خرگوش و حیوانات تخیلی به صورت برجسته و با نظمی خاص دیده می‌شود.
علاوه بر این، آثار دیگری همچون الواحی از جنس عاج، مجسمه‌های کوچک، غلاف‌ها، خنجرها، گرزها، پیکان‌ها، مهرهای استوانه‌ای، یراق‌آلات مربوط به اسب و سنجاق‌هایی از جنس طلا و نقره و مفرغ نیز از این گنجینه استخراج شده است. این تنوع آثار نشان‌دهنده فرهنگ پویایی است که در آن زمان و در این منطقه وجود داشته و تأثیرات مختلف فرهنگی و هنری را به خوبی نمایش می‌دهد.
برای دیدن گنجینه زیویه به کجا برویم؟
بخش مهمی از این آثار در موزه ایران باستان در تهران به نمایش گذاشته شده است، که این موزه به عنوان مرجع اصلی نگهداری و نمایش آثار باستانی ایران شناخته می‌شود. همچنین، بخش‌های دیگر این گنجینه نیز در موزه‌ها و نمایشگاه‌های بزرگ و مهم جهان به نمایش عموم درآمده‌اند.
ادرس کانال تلگرام محصولات و لیست قیمت محصولات : @GOHARBASTAN
تلگرام کارشناس آثار و نشانه ها :@karshenasgoharbastan
شماره تماس کارشناس آموزش فلزیاب، خرید فلزیاب و تعمیر فلزیاب مهندس رجایی: ۰۹۱۲۰۶۲۳۶۴۲
جهت تعمیر فلزیاب و ارتقا فلزیاب و فروش فلزیاب دستگاه فلزیاب خود چه به صورت حضوری و غیر حضوری میتوانید از طریق
راه های ارتباطی شرکت گوهرباستان با ما در ارتباط باشید.